Welke IPMA-competenties zijn belangrijk per sector?
IPMA’s Individuele Competentie Baseline (ICB4) benadert competenties in projectmanagement op een holistische manier. Dat betekent dat er niet alleen gekeken wordt naar afzonderlijke vaardigheden, maar juist naar het geheel: de samenhang tussen technische, gedragsmatige en contextuele competenties. De gedachten hierbij zijn eenvoudig.
Bijvoorbeeld: wat heeft u aan technische competenties als u niet de gedragscompetenties hebt om mensen mee te krijgen? Of: wat heeft u aan technische competenties en gedragscompetenties als de inzet daarvan niet goed aansluit op de context van een project? Kortom, een projectmanager heeft alle drie de type competenties nodig om effectief te kunnen functioneren. Afhankelijk van de unieke kenmerken per branche, organisatie of project zal daarbij het accent meer moeten worden geplaatst op de ene of de andere competentiecategorie.
Op basis van ervaring zien we in grote lijnen de volgende stereotypen gedefinieerd. Deze indeling is geen absolute waarheid, maar een uitgangspunt. Zo kunt u beoordelen wat er in uw specifieke branche of organisatie mogelijk extra aandacht nodig heeft in termen van ontwikkeling.
Ontwikkelstrategieën per branche op maat
Een effectieve sectorspecifieke IPMA-aanpak vraagt om een gestructureerde vertaling van de standaard naar de praktijk. Hieronder leest u een aanpak in 6 stappen:
1. Analyse van de sector
Begrijp de sector waarvoor u IPMA wilt toesnijden:
- Wat zijn de dominante projecttypes (bijv. ICT, infrastructuur, innovatie)?
- Wat is de cultuur: formeel/informeel, hiërarchisch/agile?
- Wat zijn veelvoorkomende uitdagingen (complexiteit, stakeholders, regelgeving)?
- Welke competenties zijn in de praktijk belangrijk?
Doel: de context en behoeften van de sector scherp krijgen om een goed uitgangspunt te hebben voor het afstemmen van IPMA op de praktijk.
2. Vertaling van IPMA ICB naar sectorspecifieke competenties
Pak de competentie-elementen van ICB4 (Persoonlijk, People, Praktijken, Contextueel) en toets de volgende onderdelen. Maak eventueel een sectorspecifieke ‘competentiekaart’.
- Welke competenties zijn 1-op-1 toepasbaar?
- Welke moeten worden aangepast qua taal of toepassing?
- Welke competenties zijn onderbelicht in IPMA maar cruciaal in de sector?
Doel: IPMA-competenties afstemmen op de specifieke eisen, taal en praktijk van de sector. Zo wordt de certificering herkenbaar, relevant en toepasbaar voor professionals binnen die context.
3. Integratie met bestaande kaders en methodieken
Onderzoek welke methoden, frameworks of normen in de sector al gangbaar zijn. Denk aan PRINCE2, Agile, Systems Engineering, ISO, Lean. Stel vervolgens de volgende vragen:
- Hoe verhouden deze zich tot IPMA?
- Waar overlapt het en waar botst het?
Doel: IPMA aanvullen in plaats van vervangen en integreren waar dat mogelijk is.
4. Ontwikkeling van maatwerk leerlijnen of ontwikkelpaden
Ontwerp een leer- en ontwikkelprogramma dat IPMA integreert in de specifieke sector:
- Voeg casussen, opdrachten en oefeningen uit de eigen sector toe;
- Stem niveaus af op rollen (bijv. IPMA-D voor junior projectleiders, IPMA-B voor programmamanagers);
- Zorg voor een mix van theorie, praktijkopdrachten en coaching.
5. Betrek stakeholders
Stel een klankbordgroep of werkgroep samen met:
- Senior projectmanagers uit de sector;
- HRD / L&D / Opleiders;
- Certificeringsdeskundigen.
Gebruik hun inzichten om te toetsen of het programma aansluit en draagvlak creëert.
6. Pilot | Evaluatie | Verbetering
Start met een pilotgroep en evalueer op:
- Begrip en toepasbaarheid van IPMA-competenties;
- Relevantie voor de dagelijkse praktijk;
- Acceptatie door deelnemers en managers.
Gebruik ‘lessons learned' om bij te sturen en op te schalen.
Bonus: format voor sectorspecifieke IPMA-aanpak (template)
U zou als resultaat een document kunnen opleveren met deze onderdelen:
Sectoranalyse:
- IPMA-competentie mapping;
- Integratie met bestaande werkwijzen;
- Ontwikkelpaden & leerinterventies;
- Implementatie-aanpak (inclusief pilot);
- Evaluatie- en bijsturing mechanismen.
Succesvolle projectmanagers hebben plezier in hun werk
De ICB4 vormt de basis voor alle IPMA-certificeringen. De keuze voor een specifiek niveau (bijv. IPMA-D voor starters of IPMA-B voor programmamanagers) hangt af van de projectrollen binnen uw organisatie. Belangrijker nog is hoe de organisatie deze certificeringen integreert in haar bredere ontwikkelstrategie. Pas dan ontstaat duurzame impact. Wilt u meer informatie over de verschillende IPMA-certificeringen? Bekijk dan de blog: IPMA D vs. IPMA C: wanneer kies je welke training?
Scan van uw organisatie
Een goede stap is het uitvoeren van een scan op basis van de IPMA-competenties. Denk aan een matrix waarin per project of afdeling wordt beoordeeld op bijvoorbeeld:
- Technische competenties. Hoe goed beheersen we planning, risicomanagement of contractbeheer?
- Gedragscompetenties. Kunnen onze projectleiders overtuigen, motiveren en effectief omgaan met conflicten?
- Contextuele competenties. Zijn we voldoende strategisch onderlegd? Kunnen we schakelen binnen complexe organisatiestructuren?
In dit geval gaat het om hoe goed er op een bepaalde competentie wordt gepresteerd binnen het project. Dus: het is geen weergave van hoe belangrijk een competentie in theorie is voor het project, maar van de mate waarin die competentie in de praktijk op orde is of aandacht nodig heeft.
Wat betekent dat concreet?
- Groen: deze competentie wordt in het project goed beheerst of toegepast.
- Geel: er is ruimte voor verbetering, het is een aandachtspunt.
- Rood: hier schiet het project duidelijk tekort. Dit vraagt directe actie of versterking.
Met andere woorden: de kleurcodes zijn een soort ‘thermometer’ waarmee u meet hoe het staat met de competentiebeheersing in een lopend project, zoals in het voorbeeld “Leidseweg Noord”.
Verdeling IPMA-competenties (voorbeeld voor project Leidseweg Noord):
IPMA in de praktijk: successen in verschillende sectoren
In de afgelopen 20 jaar hebben we een zeer brede ervaring opgedaan in uiteenlopende branches zoals:
- De vastgoedsector van het Erasmus MC;
- De projectmanagers van ARUP (vastgoed);
- Scholengemeenschap ZAAM in Amsterdam;
- Gemeente Amsterdam;
- Diergaarde Blijdorp;
- NXP;
- Philips Healthcare;
- Verenigde Naties;
- En vele anderen.
Wat opvalt: hoewel sectoren verschillen, herkennen we steeds dezelfde patronen. De juiste aanpak is altijd maatwerk, afgestemd op de unieke context van de organisatie.
Is uw interesse gewekt?
Neem dan contact met ons op om van gedachten te wisselen met één van onze IPMA-adviseurs. Zij beantwoorden graag uw vragen en voorzien u van een passend advies. Bel ons op 030-2211987 of vul onderstaand contactformulier in.
Wilt u projectmanagement in uw organisatie professionaliseren en incompany trainingen organiseren? Bekijk dan ook eens de pagina met onze unieke incompany aanpakken van incompany training basis, incompany training plus en Trainen om te Transformeren tot en met organisatieontwikkeling.
